Jinghpaw wunpawng sha ni a buhtawt kumran hkrat wa ai gaw mungkan a sinpraw, sinna ,dindung, dingda chyam bra nga sa ga ai.Mungkan ga gaw mare gahtawng langai zawn sha rai mat wa sai re.Jinghpaw wunpawng shani du taw nga ai NZ mung dan a lam hpe ntsa lam shachyen ya dat ai.
NewZealand mungdan gaw dingda pacific nammukdara hta nga ai zinlawng mungdan kaji re dingdung hte dingda ngu ai madung zinlawng lahkawng nga ai ,masha law malawng gaw dingdung zinlawng hta nga ma ai,mungdan yawng 268,000 sqkm gaba ai,ndia mung dan hta shawng du ai gaw Maori ni re 8th-14th century hta du sai ,dai hpang 19th century ram hta Europeans ni bai du shang wa ma ai,NZ mungdan hpe Maori hku Aotearo nga ma ai .1642 ning hta europ masha langi gaw Holand mungdan na Zealand ngu ai mying hpe la let NewZealand ngu shamying hpang ai.1800 ram kawn Europ mashani lawlaw wa dushang wa sai .2004 jahpan hta mungdan ting masha wan 4 jansha nga ai.

NZ mungdan gaw msha bawsang hte htunghkring hkum ai sha ra re,75% gaw europ ni rai nna ngam ai gaw Mario hte pacific zinlawng mashani hte Asian ni rai nga ai.ahkyak madung mare ga ba 4 sha nga ai Auckland,Wellington,Christchurch hte Dunedin ni re ,Mare daju gaw Wellington re.duhkraladaw gaw ladu lai namung ngahte ai hte ladu lai mung ngashung ai,mungkan hta nbung sanseng dik shara mung rai nna tsit tsawm ai hte simsa ai mung dan re,NZ mungdan mashani gaw makau grup yin shingra tara hpe grai manu shadan ma ai nuclear power nlang ai hpe grai arawng la ma ai.

Democracy mungdan re hte maren shing gyim ahkaw ahkang hpring tup nga ai ,mung kan hta num ni ralata me hpe shawng bang lu ai mungdan langai re ,num ni hpe manu mana makawp maga da ma ai ,yatatut mungdan ning baw PM mung num rai nga ai.

NZ mung dan gaw mungkan hta 100% tup hpaji chye ai kaw lawm ai ,lawu tsang (primary) jawng lai ka sharin ai hta mung kan kaw no.1 rai nga ai , mani asak 6 ningkawn lahta tsang duhkra nsharin nmai re,University lung na matu ra ai gumhpraw hpe atsuya kaw na mai hkoi la ai ,ndai hta PR lu da sai ni mung lawm ai.mungdan ting dakkasu 8 hte laga polytechnic ni lawlaw mung nga ai.

NZ mungdan gaw hkai luhkai sha hte rem lurem sha ai lam hpe madung dat ai ,tinang lu ai shang gumhpraw hta hkan nna mashayawng gaw hkanse (tax) bang ra ai tax hta ai hta mungkan hta tsaw dik kawlawm ai re rai tim yagaw bai shayawm kau sai.shang grum hpraw nau nga ai hte yak ai ni a matu manu hkyam sa ai hku atsuya nta ni hpe mai shawk ai,bung li n-nga mat na yak hkak wa yang atsuya kaw mai garum hpyi ai. magaji ni 6 ning duhkra tsi manu njaw ai sha tsi lajang ya ai ,atsuya tsirung ni hta tsi tsi yang tsep kawp manu jahpu nla ai hte mashangai yang tsep kawp manu njaw ra ai.
Ndai hte mi nz mung dan a lam hpe ntsa lam tang madun dat ai rai.

Maroi ni nz mungdan hta shawng du na hpa majaw Aotearo ngu ai hpe shamat kau ai hpe hpang de bai tang madun dan na.